Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
İlim Kelimesi Anlam ve Mâhiyeti
İlim Kelimesi
İlim Kelimesi: Anlam ve Mâhiyeti
İlim için birçok tanımlar yapılır.
Genel olarak insan zihnine (ve gönlüne) konu olan her şey demektir. Sözlük
anlamıyla ilim, mutlak olarak bilmek, bir şeyin şuurda hâsıl olması, sağlam
olarak bilmek, kesin olarak bilmek, deneyerek bilmek, bir şeyin gerçeğini bilmek
manalarına gelmektedir. (1) İslam alimlerinin çoğuna göre ilim: ?Bir şeyin
hakikatini idrak etmek? ve ?mâlum olanın, olduğu hal üzere bilinmesidir.?
Bu anlayışa göre, yanlış malumata ilim (bilgi) denilemez.
Yine ilim hakkında şu tanımlar da
yapılmıştır: İlim, insanın vahy, akıl ve duyu organları aracılığıyla elde ettiği
kesin bilgilere denir. İlim, âhiret yolunu dosdoğru gösteren (kılavuzluk yapan)
bilgiler topluluğudur. Şerif Cürcânî'ye göre ilim: Gerçeğe ve vâkıaya uygun
düşen inanç, bilgi ve kanaattir. Bir şeyi olduğu gibi idrak etmektir. İlim,
bilinenden gizlilik ve kapalılığın kalkmasıdır. (2) Râgıb, Müfredât'ında şu
tanımı yapar: İlim, amelî-dinî yükümlülüklere vukuftur ki, ancak bunların yerine
getirilmesi ile tam olur. (3) İlmin zıddı, cehalet (cahillik, bilgisizlik ve
yanlış bilgi)dir. Kur'an-ı Kerim'de ilim kelimesi 105 defa zikredilir. Bu kökten
gelen diğer kelimelerle birlikte bu sayı, 859'u bulur. Dolayısıyla "ılm"
Kur'an'da en çok kullanılan birkaç maddeden biridir. Ayrıca "akıl, fikir,
zikir" gibi kelimeler Kur'an'da çokça geçer.
?Rabbim, ilimce herşeyi kuşatmıştır.?
(6/En'âm, 80)
?İlim, ancak Allah katındadır.?
(46/Ahkaf, 28)
Kur'an-ı Kerim'de ilim, en sık
kullanılan anlamıyla, ilâhî vahiyden kaynaklanan, yani bizzat Allah'ın verdiği
bilgidir. İlim, Allah'dan olduğuna göre, İslam'ın tamamı ilimdir. Âlim de gerçek
anlamıyla müslümandır. Burada ilim, Allah'a, tam manasıyla tek gerçek olan
hakka, hakikate dayandığı için mutlak ve objektif bir geçerliliğe sahiptir.
Vahiyle özdeşleşen anlamıyla ilim, kesin bilgi demektir. Onun için; ilmi, yani
hakka, hakikate dayanan ilâhî nur olan Allah'ın verdiği bilgiyi kabullenmeyen
insana, profesör bile olsa cahil; bu cahillerin en meşhurlarına Ebu
Cehil; böyle kişilerin oluşturduğu toplum düzenine de câhiliyye
denir. Ebu Cehil'e, cahillerin atası anlamındaki bu ismin verilmesine sebep,
bilinmesi gerekenleri, özellikle Allah'ı hiç tanıyıp bilmemesi değil; yanlış
bilmesidir.
İlimler, genel bir tasnife göre ikiye
ayrılır:
a- Naklî ilimler;
Kur'an ve sünnete dayanan ilimler, yani Peygamberimiz'in vahy kanalıyla
Allah'tan getirip bize ulaştırdığı ilimler.
b- Aklî ilimler;
Müsbet (deneyle kanıtlanabilen) ilimler başta olmak üzere naklî ilimler içine
girmeyen bütün ilimler.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.