Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Haç (Salîb); Hıristiyanlığın Şiarı/Simgesi

Haç

Haç (Salîb);
Hıristiyanlığın Şiarı/Simgesi

Hristiyanlıkta Hz. İsa'nın çarmıha gerilişin ve
insanlığı ezelî günâhından kurtarmak için çektiği acıları ve ölümünü hatırlatan
en önemli sembol. Haç; hem İsa'nın bir işareti hem de hristiyanların
inançlarının ve dinlerine bağlılıklarının bir alâmetidir. Yani duruma göre;
hayır duâ, takdis ve bir iman ikrarı hareketidir (Ancyclopedia Britannica,
U.S.A. 1970, VI, 811; S.G.F. Brandon, A Dictionary of Comparative Religion,
London,1970; s. 217). Haç, Hristiyanlık'tan önce de, dünyanın pekçok yerinde
dinî mânâda ve diğer hususlarda sembol olarak kullanılırdı. Ancak dinî inanç,
ibâdet ve diğer konularda ne derece kullanıldığı kesin olarak bilinememektedir.
(En. Britannica, VI, 812). Haç: hristiyanlara göre, İsâ'nın çarmıha gerilişini
tasvir eden dinî bir semboldür (Annemarie Schimmel, Dinler Tarihine Giriş,
Ankara 1955, s. 230).

Haç ile ilgili olarak işaret edilmesi gereken
hususlardan biri de çarmıha germe işidir. Çarmıh, Farsça, dört çivi demektir ve
çapraz olarak üst üste konmuş iki tahtadan meydana gelen ve değişik şekilleri
olan bir işkence aracıdır. Çok eskiden beri ölüm cezasına çarptırılanlar
çarmıhın üzerine gerilerek işkence ile öldürülürdü. Çarmıh ile işkence usûlünü
Yunanlılar pek az olarak, özellikle kölelere ve yol kesicilere uygularlardı.
Romalılar da çarmıhı köleleri, yabancıları ve aşağı tabakadan olan kimseleri
cezalandırmak için kullanırlardı (Brandon, a.g.e, s. 217).

Çarmıha gererek işkence etme geleneğini doğuya
Romalıların getirdiği söylenmektedir. Onların doğuyu ele geçirmesinden önce,
Asurlular ve İbrânîler suçluların ölülerini kazığa bağlarlar, böylece suçluları
halka gösterirler ve adâletin kuvvetini belirtirlerdi. Hristiyanlara göre
çarmıha gerilmiş en ünlü kişi İsa'dır. Roma'lı hâkim Pontius Pilatus, İsa'yı
ölüme mahkûm etmiş ve Roma askerlerine öldürtmüştür. Bu yüz den ilk hristiyanlar,
İsa'nın çarmıha gerilmiş şeklini tasvir eden haç'ı, dinlerinin sembolü olarak
kullanmışlardır. M.S. 312'de hristiyanlığı kabul eden Konstantin, ölüm cezası
olarak çarmıha germe geleneğini kaldırdı. Bu tarihten sonra; hristiyanların
haç'a bağlılıkları daha da arttı (En. Britannica, VI, 812).

Hz. İsa'nın haça gerilişi üzerinde ısrarla ve
özel bir şekilde duran ilk kişi Pavlus'tur (Brandon, a.g:e, s. 217). Dolayısıyla
Pavlus'un teolojisinde haç fikri en mühim yeri işgal etmektedir. Çünkü Pavlus'a
göre, Hz. İsa'nın yeryüzünde sürdüğü hayat pek önemli değildir: O yalnız
enkarnasyon (ekmek-şarap âyini) sırrına ve haçta ölümüne ehemmiyet vermektedir.
İsa'nın haç'a yükseltilmesi, aynı zamanda göklere yükseltilmesinin şartıdır.
Haç, inananlar için, "hikmet, adâlet ve kurtuluş" demektir. Hz. Âdem'in,
cennette yasak meyveden yemek sûretiyle işlediği ve bütün insanlara sirâyet eden
ezelî günâhtan kurtuluş ve nihâyet, Hz. İsa'nın şeytanî kuvvetlere karşı
kazandığı zafer demektir (Schımmel, a.g.e, s. 127-128).

İslâm'a göre Hz. İsa haç'a gerilmemiştir. Onun
hayatı gibi, son durumu ile ilgili en doğru ve en güvenilir bilgi Kur'ân-ı
Kerîm'de şu şekilde verilmektedir: "Bu, bir de inkârlarından Meryem'e büyük
bir iftirada bulunmalarından ve Meryem oğlu İsa Mesih'i -Allah'ın elçisi-
öldürdük" demelerinden ötürüdür. Oysa onu öldürmediler ve asmadılar, fakat
onlara öyle göründü. Ayrılığa düştükleri şeyde doğrusu şüphededirler. Bu
husustaki bilgileri ancak sanıya uymaktan ibarettir. Kesin olarak onu
öldürmediler, bilakis Allah onu kendi katına yükseltti..." (4/Nisâ,
156-158).

[1]

[1] Ahmet
Güç, Şamil İslâm Ansiklopedisi, c. 2, s. 277-278

ÜYE İŞLEMLERİ

Haç (Salîb); Hıristiyanlığın Şiarı/Simgesi

İhya.org

Namaz Vakitleri