Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Rukû Anlamı ve Mâhiyeti

Rukû

Rukû: Anlamı ve
Mâhiyeti

?Rukû'' sözlükte, iki büklüm
olmak, eğilmek, beli bükmek demektir. Terim olarak, namazda özel bir şekilde
eğilme fiiline denir. Namazda ayakta iken kıraat (Kur'an okuma) bittikten sonra,
elleri dizlere koyarak, beli (ve başıyla sırtını) mümkün olduğu kadar düz
tutarak eğilmektir.
?Rukû'' aynı zamanda saygı ve
alçak gönüllülüğü de ifade eder ki, daha çok ibadet için olur. Mü'min kulun
Rabbine hürmetinin, O'nun karşısında tezellül etmesinin (kendini aşağı
görmesinin) bir ifadesidir. O, Rabbine olan aşırı saygısından dolayı O'nun
önünde eğilir; âdeta iki büklüm olur. O'nun büyüklüğünü, azametini kabul eder.
O'nun Rabliğini tasdik ettiğini O'nun önünde eğilerek ortaya koyar. ?Rukû''
tıpkı secde gibi, namazın en önemli rükünlerin-den/unsurlarından biridir ve
farzdır. Secde gibi Allah'a hürmetin en yüce derecelerindendir ve secdeye bir
başlangıçtır.
Elmalılı, bu konuda şunları
söyler: "Kıyamdan secdeye kapanmakta bir itidalsizlik vardır ki, bunu rükû
tamamlar. Bu şekilde müslümanın namazı, kalbin düzelme ve temizlenmesiyle
beraber bir mi'râcı olduğu gibi, bedene ait hareketlerin de ta'zimi,
ağırbaşlılık ve sükûneti ifade eder. Bu ifadeler, beşer ömrünün geçişini ne
güzel tasvir eder. Ciddî olarak namaz kılmak, zekât vermek, cemaate devam etmek;
hakkı gizlemekten ve hakkı bâtıl ile bulamaktan men eder. Bütün bu emirler ve
yasaklar, İsrâiloğullarına hitap etmekle beraber, hükmü onlara mahsus değildir.
İslâm şeriatinde bunlar vardır. "Siz de bunlara iman ve itaat edin" demektir.
"Sebebin hususu (özel oluşu), hükmün genel oluşuna engel olmayacağı açıktır."
(1)
"Namazı ikame edin (tam
kılın), zekâtı hakkıyla verin, rükû edenlerle beraber rükû edin." (2/Bakara,
43) Âyetteki rükûdan murad, namazdır. Namazın en önemli erkânından biri olması
yönüyle, cüz zikredilmiş, kül kast edilmiştir. Yahudilerin de mükellef oldukları
ibadetin, müslümanların namazı olduğunu belirtmek için rükû zikredilmiş
olmalıdır. "Rükû edenlerle beraber rükû edin." İfadesi, namazın cemaatle
edâ edilmesinin gereği/faziletine işaret ettiğinden, âyetin başındaki namazı
ikame edin emrinden sonra, aynı ifadenin tekrarı değil; cemaatle edâ edilmesi
anlamındadır.