Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
Tefsir, Te'vil ve Terceme Kelimelerinin Anlamı
Tefsir
Tefsir,
Te'vil ve Terceme Kelimelerinin Anlamı
Tefsir: Tefsir kelimesi ?Fesera? veya
taklib tarikiyle ?Sefera? köklerinden gelmektedir. Tef'il babından olan tefsir
kelimesinin bu iki kökten de türemiş olması mümkündür. Lügatte; beyan etmek,
keşfetmek, izhar etmek, aydınlatmak ve üzeri kapalı bir şeyi açmak anlamındadır.
Istılahta; müşkil olan lafızdan murad edilen şeyi keşfetmek anlamına geliyorsa
da alimler arasında yaygın anlamı, Kur'an-ı kerim'in manalarını keşfetmek,
ondaki müşkil ve garib lafızlardan kastedilen şeyi beyan etmek, demektir
(Lisânu'l-Arab: 4/369; 5/55; Cevherî,
Sıhah, 2/686, 781; Zebidî, Tâcu'l-Arûs, 3/470; el-Burhân, 2/147; Cerrahoğlu,
Tefsir Usûlü, 213-214).
Te'vil: ?Evl? kökünden gelen ve ?Geri
dönme? anlamına gelen bir mastardır. Açıklamak ve beyan etmek anlamını da ifade
etmektedir. Istılahta ise; görünürde birbiriyle uyumlu iki ihtimalden birine
manayı yöneltmektir. Yani ayete muhtemel manalardan birini vermektir
(Lisânu'l-Arab, 11/32-33; Cevherî, Sıhah,
4/1627; Zebidî, Tâcu'l-Arûs, 3/470; 7/215; el-Burhan, 2/148; Cerrahoğlu, Tefsir
Usûlü, 214).
Tefsir ve te'vil kelimeleri muhtelif zamanlarda
birbirlerinin yerlerine de kullanılmışlardır. Tefsir kelimesi ıstılah olarak
te'vilden daha evvel kullanılmıştır. İslamın ilk asrında tefsir ve hadisten
başka ilimler şuyu bulmadığından tefsir kelimesi bu ilimlere tahsis ediliyordu.
Terceme devri ile bu ilimler tedvine başlanıp, muhtelif ilimler İslamiyete
girince bu kelime diğer ilimlerde de kullanılmaya başlanmış, te'vil kelimesi ise
Kur'an'ı ve ondaki fikirleri müdafaa devrinden itibaren kullanılmaya
başlanmıştır. Bu kelime Kur'an-ı Kerim'de bir çok yerde başka başka anlamlarda
geçmektedir. Et-Taberi de bu kelimeyi tefsir yerinde kullanmıştır. Bu bir
tevazuun ifadesi olabilir. Bazıları tefsir ile te'vil kullanılış bakımından
aynıdır demişlerse de, bunlar aynı şey değildir ve tefsir te'vilden daha
umumidir. Zerkeşi'ye göre sahih olan bu ikisinin değişik manalarda
kullanılmasıdır. Ragıp el-İsfehani, tefsir ile tevili şöyle ayırt etmektedir.
?Tefsir te'vilden daha umumidir.
Tefsir ekseriya lafızlarda, te'vil ise manalarda kullanılır. Mesela rü'ya
te'vili gibi. Te'vil ekseriya ilahiyat kitaplarında, tefsir ise bu kitaplarda
kullanıldığı gibi, bunun gayrısında da kullanılır. Te'vil umumi ve hususi olarak
da kullanılabilir. Mesela küfür kelimesi umumi olarak mutlak inkar manasına
kullanıldığı gibi, hususi olarak Allah'ı inkar manasına, iman kelimesi de mutlak
tasdik manasına kullanıldığı gibi, hususi olarak ta hak dini tasdik etmek
manasında kullanılır. Ragıp el-İsfehani, te'vili makbul olma veya olmama
bakımından iki kısma ayırmaktadır. Makbul olmayan te'vil, kendisine bakıldığı
vakit hoş olmayan, ayetin ileri ve gerisiyle mutabakat etmeyen ve delilleri
çirkin olandır. Bu şartları havi olmayan te'vil ise makbul addolunur
(el-Burhan, 2/149; Mukaddimetü't-Tefsir,
402-403; Cerrahoğlu, Tefsir Usûlü, 214-215).
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.