Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Yemek Âdâbı

Yemek Âdâbı

Yemek Âdâbı

a- Yemek kaplarının ve kaşık
çatalın altın ve gümüş gibi lüks madenlerden olmaması: Peygamberimiz
(s.a.s.) altın ve gümüş kaptan yiyip içmeyi yasaklamıştır. (bkz. Tirmizî, Eşribe
27, 28; Ebû Dâvud, Eşribe 17)
b- Yemekten önce ve sonra
ellerini ve ağzını yıkamak: ?Yemeğin bereketi, yemekten önce ve sonraki
yıkamalardadır!? buyurdu.' (Ebû Dâvud, Et'ıme 12, -3761-; Tirmizî, Et'ıme 39
?1847-; K. Sitte, 11/118)
c- Arkaya dayanmadan, sağ
dizini dikip sol bacağının üzerine oturmak: Rasulullah (s.a.s.) buyurur ki:
?Ben dayanarak yemek yemem. Çünkü ben kulum, kul gibi oturur ve yerim.? (Buhâri,
II/4; nakl. Kimyâ-yı Saâdet, s. 194)
d- Yemeği ibâdet için
kuvvetlenmeye niyet ederek yemek,
e- Acıkmadan yemeğe
oturmamak,
f- Getirilen yemeğe kanaat
edip, çeşit için tekellüf ve zahmet ettirmemek,
g- Besmele ile başlamak,
h- Sağ elle yemek:
Hadisler, yemeği sağ elle yemenin gerekli olduğunu açıkça ifade etmektedir.
Bunun hükmü ihtilâflıdır. Şâfiîlerden bir kısmı mendup deseler de İmam Şâfiî,
er-Risâle ve el-Ümm'de vacip olduğuna hükmetmiştir. İbn Hacer, hadisteki sol
elle yiyen sahâbeye yaptığı bedduâyı ve vaîdi göstererek sağla yemenin vâcip
olduğu görüşünü ileri sürer ve bunu kuvvetlendirecek başka rivâyetler kaydeder.
Ahkâmu'l Kur'an sahibi İbnu'l Arabî de: ?şeytana nisbet edilen bütün fiiller
haramdır? kaidesinden hareketle sol elle yemenin haram olduğuna hükmeder.
Kurtubî ise sağla yemenin mendub olduğu anlayışındadır.
i- Tuzla başlamak,
j- Hiçbir yemeği
beğenmezlik etmemek; hoşuna giderse yemek, gitmezse yememek,
k- Yemek sıcaksa kaba
üflememek, soğumasını beklemek,
l- Hurma, zeytin gibi
sayılan şeyleri, yedi-dokuz gibi tek olacak şekilde yemek,
m- Önünden yemek, kabın
kendi tarafındaki kıyısından başlayarak yemek,
n- Yemek yerken susup
durmamak,
o- Başkalarının hoşuna
gitmeyen, özellikle iştah kaçırıcı şeyler yapmamak,
p- Su vb. içerken oturarak,
besmeleyle ve üç yudumda içmek,
r- İyice doymadan sofradan
kalkmak,
s- Yemekten sonra, en az
?Elhamdü lillâh? demek; eğer biliyorsa: Elhamdü lillâhillezî et'amenâ ve sekaanâ
ve cealenâ mine'l müslimîn? demek,
ş- Ellerini ve ağzını
yıkamak, eğer yağlı yemek yediyse sabunlamak,
t- Misvak veya diş fırçası
ile dişlerini temizlemek (en azından lavaboda, temiz parmaklarıyla dişlerini
oğuşturmak): "Misvak kullanın, çünkü misvak ağzı temizler." (Buhârî,
Savm 27; Nesâî, Tahâret 4; İbn Mâce, Tahâret 7). Misvak bulamayan dişlerini
parmağı ile ovalar. Taberâni'nin el-Evsat'ında Hz. Âişe'den rivayet ettiği bir
hadis-i şerifte: "Parmağını ağzına sokarak misvak yerine kullanır."
denilmiştir (A. Davudoğlu, S. Müslim Terc. ve Şerhi, 349, 861) Müslim şârihi
Nevevî de şöyle der: "Misvaktan başka şeyler ile dişi temizlemek de
misvaklanmanın yerini tutabilir." (Nevevî, S. Müslim bi şerhi'n-Nevevî, c. 3, s.
142, 143)