Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Mekr; Anlam ve Mâhiyeti

Mekr

Mekr; Anlam ve
Mâhiyeti

Tuzak, hile ile aldatma; renklendirme; birini
hile ile maksadından döndürme; hile, plan ve tedbir. Ancak mekr kelimesi hemen
hemen aynı anlamlara gelen "keyd" kendisinden daha zengin bir muhtevâya
sahiptir.

"Onlar Allah'ın mekrinden (düzen) güvende
midirler? Hüsranda olandan başkası Allah'ın mekrinden (düzen) emin olmaz.?
(7/A'râf, 99). "İnsanlara dokunan bir sıkıntıdan sonra, onlara bir rahmet
tattırdığımız zaman âyetlerimiz hakkında mekr (yalan, dolan) düzerler. De ki:
Allah mekr'i (düzeni) çabuk olandır. Şüphesiz bizim elçilerimiz sizlerin
mekr'ini (yalan ve dolanını) yazmaktadırlar.? (10/Yunus, 21). Bu iki
âyette görüldüğü üzere mekr kelimesi yukarıdaki anlamlarında kullanılmaktadır.
Ancak aşağıdaki âyette ?mekr? yalan, tuzak, hile gibi anlamlardan daha çok;
?plan, strateji? şeklinde kullanılmıştır: ?Onlar mekr (plan, strateji)
kurdular. Allah da bir mekr (plan strateji) kurdu. Allah mekr edenlerin en
hayırlısıdır.? (3/Âl-i İmrân, 54).

Mekr ifadesi görüldüğü gibi klasik kullanımından
farklı bir şekilde ifade edilmiştir. Nitekim mekr kelimesinin Allah'a atfen
hile, tuzak şeklindeki kullanımları yanlıştır. Zira Cenab-ı Hak böyle bir
sıfattan münezzehtir. "Allah düşmanlarının mü'minlere kurduğu tuzak ve hileleri
boşuna çıkarır" anlamını taşımaktadır. (1)

Hile yapmak, pusu kurmak, çekiştirmek,
kaydırmak, saptırmak anlamlarına gelen ?mekr?, Allah Teâlâ'ya isnad edildiği
zaman, Allah'ın hile yapmasından ve kaydırmasından murad, kulun başına fark
edemeyeceği bir belâyı sarması yahut hemen cezalandırmayıp mühlet vermesi, onun
dünya menfaatlerinden faydalanıp iyice azmaya başlayarak sapkınlığı günden güne
arttırdığı bir sırada onu hemen yakalayıverip cezasını vermesidir.

Mekr, gizlice, hile ve kurnazlık yapmak,
aldatmak demektir. Bir çeşit hile ile başkasını maksadından çevirmek, hoş
gitmeyen sevimsiz bir şeyi gizlice başkasına ulaştırmaktır. Mekr, düzenlenen
tuzakla beklenmedik bir sonuca götüren gizli plandır. Mekr, tuzak kuranın,
planladığı tuzakla umulmadık ve bir şekilde istediği şeyi gerçekleştirmek için
güçlü ve gizli bir entrikasıdır.

Mekr; karanlık, gizli, hissedilmeyecek hile ile
diğer bir kimseye zarar vermeye çalışmak demektir. Mekrin hakikati, başkasına
gizli, anlaşılmaz bir sûrette kötülük yapmaktır. Ayrıca mekr bir insanı hile ile
maksadından (niyet ettiği şeyden) döndürmen mânâsına da gelir. Bu kelime de
Kur'an'da kullanıldığı gibi, hadis-i şeriflerde de kullanılır. Peygamber
Efendimiz, ?Bir mü'mine zarar veren veya hile yapanın mel'un olduğunu?
haber vermektedir (Tirmizî, Birr 27). Mekr, daha ziyâde başkasına hileli tuzak
kurmayı ifâde etmektedir.