Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
Nefis Tezkiyesi
Nefis Tezkiyesi
Nefis
Tezkiyesi:
Tezkiye; temizlemek, arındırmak
demektir. Nefsimizdeki kötü yönelimleri temizlemenin yollarını Rabbimiz bize
öğretmiştir. Bunları özetleyecek olursak: Allah'ı çokça zikretmek/anmak; Biz
O'nu görmesek de O'nun bizi gördüğü bilinciyle hareket etmektir. Tezkiye,
Allah'ın âyetleri üzerinde düşünüp taşınmak, O'nun rahmetini, büyüklüğünü,
sonsuz lütfunu kabul etmek; tabiattaki ve toplumdaki olayların nasıl birer âyet
olarak onların Yaratanına tanıklık ettiğini düşünmek; iyiliksever, şefkatli,
öğütleyici, nasihat edici, eğitici olmak; kâfirlere karşı sert, mü'minlere karşı
yumuşak olmak, helâl kazanmak, helâl yemek, Allah için nefret etmek, Allah için
sevmektir.
Nefsi tezkiye etmek; içki,
kumar, zinâ, rüşvet, yalan, iftira, haksız kazançtan kaçmak, fâiz yememek,
gıybet etmemek, harama bakmamak, kötü zanda bulunmamak, tekelcilik ve
karaborsacılık yapmamak, yalancı şâhitlikte bulunmamak, kötülüğe teşvik
etmemekle olur.
Yoksa, müridi şeyhe kul yapan,
insanın hürriyetini mürşid lehine yok eden, miskinleştiren, irâdeyi yok eden,
şeyhi yükseltip mâsumlaştıran tasavvuf anlayışıyla nefsin kötü eğiliminden
kurtulmak mümkün değildir. Nefis tezkiyesi, ney ve kaval üfleyerek, şiş
batırarak, sihirbaz ve canbazların yaptığı gibi ateş avuçlayıp kızgın demirler
tutarak, râbıta yaparak ve silsile ezberleyerek, ibâdet yerine danslar yaparak,
posta oturup el öptürerek olmaz. Nefis tezkiyesi, Allah'a gereğince kulluk
yaparak olur.
Nefislerini tezkiye ettiklerini
iddiâ eden bazı mutasavvıflar, ulûhiyete, rubûbiyete kalkışmakta, bazıları
Allah'ın zâtını müşâhede ettiğini, kimisi öldükten sonra da dirilere tasarrufta
bulunacağını iddia etmekte, kimi levh-i mahfûza hükmettiğini, oradaki yazıları
değiştirdiğini, melekût âlemine çıktığını söyleyebilmektedir. Oysa, nefsini
tezkiye eden kula kulluk yapmaktan, hevâsına kulluk yapmaktan kurtulandır.
Yoksa, kendine kulluk yapmaya çağıran biri, nefsini tezkiye etmiş değil; şirkini
arttırmış olur. Tezekkî, şahsiyetin kötülüklerden temizlenmesi,
arındırılmasıdır. ?(Nefsini/kendini) arındıran kurtuluşa ermiştir.? (87/A'lâ,
14).
Soınuç: Nefis,
insanın kendisidir. İnsan ise, iki yönlü bir varlıktır. İyiye de eğilimlidir,
kötüye de. Kur'an'da nefis, felsefecilerin dediği gibi ruh demek değildir.
Tasavvufçuların iddiâ ettikleri gibi de nefis, bütünüyle mücâdele edilmesi
gereken bir şey değildir. Nefsin fücur boyutuna karşı fıtrî ve vahyî âyetlerle
mücâdele etmeli, benliğimizi arındırarak takvâ eylemlerinin ortaya çıkmasını
sağlamalıyız. (10)
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.