Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

2) Dört İmamın Taklitten Sakındıran Sözleri

2

2) Dört İmamın
Taklitten Sakındıran Sözleri

İmam Ebû Hanife
radıyallahu anh der ki: «Hadîs sahih olursa, mezhebim odur»[1]

İmam Ebû Hanife
radıyallahu anh yine der ki: «Nereden aldığımızı bilmeksizin sözümüzü
kabullenmek bir kimseye helâl olmaz.[2]

Yine onun
sözlerinden bir kaçı:

«Delilimi bilmeden
benim görüşümle fetva verene yazıklar olsun...»

«Bizler insanız.
Bugün bir söz söyler, yarın ondan döneriz.»

«Yazık sana ey
Yakub! Benden her duyduğunu yazma. Bugün bir görüşte olurum, yarın onu terk
ederim. Yarın bir görüş bildiririm, öbür gün onu terk ederim.»

«Allah'ın Kitabına
ve Resûl'ün haberine aykırı bir görüş bildirdiysem onu terk edin.»[3]

İmam Mâlik de
radıyallahu anh der ki: «Ben bir insanım. Doğru söyleyebilirim,
yanılabilirim de... Görüşüme bakın. Kitap ve Sünnete uyan her şeyi alın,
uymayanları da terk edin.»[4]

Yine onun sözü:
«Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem hariç, sonrakilerin sözü alınır
da, bırakılır da...»[5]

İmam Şâfiî'ye
radıyallahu anh geçelim. Der ki: «Dediğimin aksine nakil ehli katında Allah
Resûlü'nden sallallahu aleyhi ve sellem geldiği sahih olan her meselede
hayattayken de, öldükten sonra da ben dönüyorum.»[6]

«Hiç kimse yok ki!
Allah Resûlü'nün sallallahu aleyhi ve sellem sünnetinden bir şeyler
kaçırmış olmasın. Ne zaman bir görüş bildirir veya bir usûl ortaya koyarım da
onun aksine Allah Resûlü'nden bir söz nakledilir. Benim sözüm; Allah
Resûlü' nün sallallahu aleyhi ve sellem söylemiş olduğudur.»[7]

«Müslümanlar,
kendisine Allah Resûlü'nden bir Sünnet zahir olup da başka birinin sözü için
bunu bırakana yaptığının helâl olmadığı noktasında icmâ etmişlerdir.»[8]

«Kitabımda Allah
Resûlü'nün sallallahu aleyhi ve sellem Sünnetine aykırı bir şey
bulursanız Allah Resûlü'nün sallallahu aleyhi ve sellem Sünnetini alın,
benim dediğimi bırakın.»[9]

«Hadîs sahih
olursa, mezhebimdir.»[10]

«Peygamber'den
sallallahu aleyhi ve sellem dediğimin aksine bir rivayet sahih olduğu halde
beni görüş bildirirken görürseniz, bilin ki aklım başımda değildir.»[11]

«Benden
duymazsanız da Allah Resûlü'nden sallallahu aleyhi ve sellem gelen her
hadîs benim görüşümdür.»

«Allah Resûlü'nden
sallallahu aleyhi ve sellem dediğimin aksine sahih bir hadîs varsa, onun
hadîsi kabul edilmeye daha lâyıktır. Bu durumda beni taklit etmeyin»[12]

«Beni taklid
etmeyin. Mâlikî, Şâfiî'yi, Evzâî'yi, Sevrî'yi taklit etmeyin. Aldıkları yerden
siz de alın.»[13]

«Cüzzî'nin,
Mâlik'in, Ebû Hanife'nin görüşleri neticede birer görüştür. Bence hepsi birdir.
Hüccet, ancak nakledilen haberlerdedir.»[14]

«Allah Resûlü'nün
sallallahu aleyhi ve sellem hadîsini reddeden helâk olmanın eşiğindedir.»[15]

İmamların
radıyallahu anhüm bu konudaki sözleri daha pek çoktur. Bu sözler, derin
kavrayışlarının birer göstergesidir.

«Rabbinizden size
indirilene uyun. Ondan başka dostlar edinip de uymayın. Ne kadar az öğüt
alıyorsunuz.»
(A'raf, 7/3)

Büyük âlim
Muhammed Emin Şenkıtî rahimehullah der ki: «Sonradan gelenlerin, sahabe
ve diğer hayırla anılan çağlarda yaşamış olanlara muhalefet ettiği taklit türü,
tüm âlimleri bırakıp tek bir şahsa bağnazca tutunmaktır. Bu tür taklit hakkında
ne Kur'ân'da, ne de Sünnette bir delil yoktur. Ne sahabeden ne de hayırla anılan
çağlarda yaşamış birinden nakledilen bir söz de mevcut değildir. Bu taklit,
imamların sözlerine de aykırıdır. Onlardan hiçbiri, tüm âlimleri bırakıp bir
şahsın görüşlerine bağlanmayı söz konusu etmemiştir.

Belli bir şahsı
taklit, hicretin dördüncü asrında ortaya çıkan bir bid'attir. Aksini iddia eden
ilk üç asırda belli birini taklit eden bir kimse göstersin. Gösteremez, çünkü
böyle birşey yoktur.[16]

[1]
İbn Abidin, Haşiye, cilt.15, shf. 63.

[2]
İbn Abidin, Haşiye.

[3]
İbn Abdilberr, İntika.

[4]
Fulânî, Îkaz.

[5]
İbn Abdilberr, Câmi; Fulânî, İkaz..

[6]
Ebû Nuaym, Hilye.

[7]
Fulânî, İkaz.

[8]
Fulânî, Îkaz, shf. 68.

[9]
Nevevî, Mecmu'ul-Feteva

[10]
Nevevî, Mecmu'ul-Feteva.

[11]
İbn Ebî Hatim, Âdâbı Şâfiî.

[12]
İbn Ebî Hatim, Âdâbı Şâfiî. shf. 63..

[13]
İbn Kayyum-i'lam.

[14]
İbn Abdilberr, Câmi.

[15]
İbn Cevzî, Menakıb.

[16]
Edvau'l-Beyan, cilt 7, shf. 458.