Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

İslam Kelimesinin Menşei

İslam Kelimesinin Menşei

İslam Kelimesinin Menşei:

İslâm kelimesinin menşeine
gelince:
Yukarıda, İslâm'ın bir din ismi
olarak ayet ve hadislerde geçtiği bahsedilmiştir. İslâm kelimesinin, hangi
lügavî anlamlardan ıstılah mânâsına ulaştığı, birşeye ismin nasıl verildiği,
İslâm kelimesinin menşei ve bu menşei teşkil eden lügavî manaların bu ismin
vezin özelliklerine göre neler ifade ettiği hususunda da şunlar kaydedilir.
el-Cüveynî der ki: "Araplar bir
şeyi, eğer delâlet ediyorsa, veya ondan bir sebebi (yani aralarında bir
bağlılık) varsa, onu (karşılayan veya bağlantısı olan) şeyin ismiyle
isimlendirirler."
Bu ifadelerden, saf Arapça olan
İslâm kelimesinin kendi masdar anlamıyla doğrudan bağlantılı olduğu anlaşılır.
Bu durumda "esleme" fiilinin bu masdarı, ıstılahda yüklenecek bütün anlamları
taşıyabilir.
Bir dinin adı olarak kullanılan
İslâm kelimesi için temelde iki anlam verilmiştir.
Bunlar ise;
1. İbn Fâris ve İbn
Manzûr tarafından verilen tariflerdir. İbn Manzûr "ve'l-İslâm ve'l-istislâm: el-inkıyâd"
İslâm ve istislâm: inkıyad etmek, boyun eğmektir der. İbnu Fâris ise "ve mine'l-bâb
eydan el-İslâm ve huve'l inkıyâd" bu bâbda (yani S-L-M kökünün asıl anlam
grubunda) İslâm, bizâtihi inkıyâdın kendisidir tarzında zikreder.[1]

2. İbn Kuteybe
"el-İslâm: ed-duhûl fi's-silm ve huve'l-inkıyâd ve'l-mutâbeah" İslâm sulhe
giriştir, sulh yapmaktır, bu ise inkıyâd, boyun eğmek ve tâbi' olmaktır, der.[2]

Bunlardan biri, diğerinin bir
neticesidir. İbn Kuteybe'nin ifadeleri, açık olarak bizi, yukarıda verilen İbn
Fâris ve İbn Manzûr'un açıklamalarına uygun bir sebeb-sonuç münasebeti ekleyerek
'inkıyâd sulhu netice verir' der, öyleyse İslâm, inkıyadla hasıl olmuş bir sulh
ortamında yaşamaktır' fikrine ulaştırır.
Çok özet bir ifadeyle "bir din
olarak İslâm, Allâh'a inkıyaddan hasıl olan, O'nun sulh ortamında yaşamanın
adıdır."
Ayrıca burada, menşe'
meselesine ilâve edilecek şu manalar da vardır: Teslim olmak, ihlâslı olmak.
İslâm dini için temeli teşkil eden manaların "inkıyâd etmek, sulh yapmak, teslim
olmak, ihlaslı olmak"tan ibaret olduğu yukarıda zikrettik.

[3]

[1]
İbn Faris, Mü'cem Makayisi Luğa, 3/90; İbn Munzir, Lisanü'l-Arab: 12/293.

[2]
Nuzhetü'l-A'yun, 136.

[3]
Şamil İslam Ansiklopedisi: 3/182-183.