Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Mürtede Verilecek Dünyevî Cezânın Tahlili

Mürtede Verilecek Dünyevî Cezânın Tahlili

Mürtede Verilecek
Dünyevî Cezânın Tahlili

Fıkıh bilginlerinin çoğuna ve
geleneksel anlayışa göre mürtedin cezası, ölümdür. Dinden dönmenin cezâsının
idam olduğuna hükmedenlerin dayandığı delilleri şöyle özetleyebiliriz:
?...Sizden kim, dininden döner de kâfir olarak ölürse, onların yaptıkları işler
dünyada da âhirette de geçersiz sayılmıştır. Onlar cehennemliktir ve orada
devamlı kalırlar.? (2/Bakara, 217).
İbn Abbâs'tan rivâyet edilen
bir hadise göre Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: ?Men beddele dînehû
fa'ktulûhu -Kim dinini değiştirirse, onu öldürün-!? (Buhârî, Cihad 149,
İ'tisâm 28, İstitâbe 2, Ahkâm 16, Mürteddîn 2; Ebû Dâvud, Hudûd 1; Tirmizî,
Hudûd 25; Nesâî, Tahrîmu'd-Dem' 14; İbn Mâce, Hudûd 2; Ahmed bin Hanbel, I/2, 7,
28, 282, 283, 323, V/231)
Fakîhler, yukarıdaki âyet ve
hadise dayanarak mürteddin idam edilmesinin gerektiğini kabul etmişlerdir.
Hanefî hukukçu Serahsî, mürteddin öldürülmesinin asıl dayanağı: ?Bedevîlerden
(Hudeybiye seferinden) geri kalmış olanlara de ki: ?Siz yakında çok kuvvetli bir
kavme karşı savaşmaya çağrılacaksınız. Onlarla savaşırsınız veya müslüman
olurlar. Eğer itaat ederseniz, Allah size güzel bir mükâfat verir. Ama önceden
döndüğünüz gibi yine dönecek olursanız sizi acıklı bir azâba uğratır.?
(48/Fetih, 16) âyeti olduğunu belirtmektedir (Serahsî, el-Mebsût, Beyrut, 1978,
c. 10, s. 68)
Rahatlıkla görülebileceği gibi,
bu iki âyette de dinden dönenin öldürüleceğine dair açık bir hüküm yoktur.
Kur'ân-ı Kerim'de dinden dönme ile ilgili 2/Bakara, 217 yanında başka âyetler de
vardır. Bunları, yukarıda gördük. Ancak bunlardan hiçbiri dünya hayatında
verilmesi gereken bir cezâdan bahsetmemektedir. Sadece âhirette uğrayacakları
cezâdan bahsetmektedir. Bu da, cehennem ateşi ile, ziyana uğramak ve yapılan
amellerin yok olup gitmesidir (47/Muhammed, 25; 5/Mâide, 54). Ayrıca, imandan
sonra kâfir olmakla ilgili bazı âyetler de vardır (4/Nisâ, 37; 5/Mâide, 5,
3/Âl-i İmrân, 86; 18/kehf, 29 gibi). Ancak bu âyetlerde de dünyevî cezâdan
bahsedilmemektedir.
Hadis rivâyeti konusunda,
aşağıda belirtilecek çok önemli tenkitler yapılmış ve bunun sahih olamayacağı,
en çok da bir sahâbî görüşü olduğu değerlendirmesi yapılmıştır. Hadis-i şerif,
sahih olmuş olsa bile, âhad hadistir. Birçok ilim adamına göre, hadler âhad
haberle sâbit olmamaktadır. Şayet, âhad haberle hadler sâbit olsa bile, burada
mürtedden kastedilen, onun mücerred olarak İslâm'dan ayrılması, küfrü
benimsemesi değildir.
Abdülkerim Zeydan, bu konuda
şunları söyler: ?Dinden dönen kimseye uygulanan cezayı inanç özgürlüğüne
getirilmiş bir kısıtlama gibi görenler yanılmaktadır. Bunun inanç hürriyeti ile
hiçbir ilgisi yoktur. Çünkü irtidâd, bilindiği gibi, bir müslümanın dinden
dönmesidir. Bu nedenle karşımızda suç işleyen müslüman vardır; dininden,
inancından zorla çıkarılan bir hıristiyan veya yahûdi değil. Zaten kimsenin
dininden zorla çıkarılamayacağı Kur'an teminatı altındadır. Eğer insanlar zorla
İslâm dinine sokulabilseydi, İslâm hukukunda zimmet akdi (zimmîlerle ilgili
hükümler) meşrû görülmezdi. Ayrıca, mürtedin dinden çıktığını herhangi bir
şekilde ilân etmesi gerekir. Aksi takdirde onun dinden döndüğüne hükmedilemez.
Çünkü o takdirde bu kişi mürted değil; münâfık sayılır. Böylece mürtedin dinden
çıkışını ilân etmesi, bir başka suç teşkil eder. Çünkü bu ilânda, ümmetin
inancını alaya alma vardır, İslâm nizamını hiçe sayma vardır. Ayrıca mürted, bu
davranışıyla kendisi gibi olanları bu yola teşvik etmiş olur. En azından zayıf
inançlı kişilerin kalplerine şüphe tohumlarını ekmiş olur. Bütün bunlar,
toplumun sarsılmasına ve İslâm nizamının zedelenmesine sebebiyet verir. Bunlar
büyük suçlardır. Bu suçların önlenmesi, ancak mürtede verilecek ceza ile mümkün
olur. İslâm hukukunda (bu şekilde savaşçı konumunda olan) mürtede ölüm cezası
öngörülmüştür. Çünkü İslâm nizamını bozucu (ve onu yıkmayı hedefleyen)
davranışta bulunmak çok büyük bir suçtur.
Nitekim bazı davranışlar, çok
kötü sonuçlar verdiği için cezası da ona göre ağırdır, bunda garipsenecek bir
şey de yoktur. Meselâ devletle orduya erzak temin etmek üzere anlaşan bir
insanın, tam savaş sırasında kasden ordunun erzâkını kesmesi, onun idamı için
yeterlidir. Çünkü yaptığı hareket basit gibi görünse de korkunç sonuçlar
doğuracağı için cezası da büyük olur. Bir başka örnek; bir bebeği emzirmeyi
üzerine alan bir kadın kasden yavruyu emzirmez ve bundan dolayı çocuk ölürse,
bazı hukukçulara göre, kadının cezası idamdır. Böyle bir durumda kadın, "önce
kabul ettim, sonra fikrimi değiştirdim, fikrimi değiştirme, fikir özgürlü hakkım
yok mu?" diyebilir mi? Bununla birlikte, İslâm hukuku, mürtedin suçunun
büyüklüğüne rağmen, ona üç gün mühlet vermeyi gerekli görmüştür. Bu müddet
içinde pişman olursa cezası düşer. Bütün bunlara rağmen "mürtedi cezalandırmada
inanç hürriyetinin kısıtlanması vardır" denilebilir mi? Hayır, denilemez!?[1]
Abdülkerim Osman ise şu
tesbitlerde bulunur: ?Şu kadarını söylemeliyiz ki; Dinden çıkma ile, dine karşı
çıkma arasında fark vardır. Dinden çıkma, genellikle fert bazında olur. Oysa
dine karşı çıkma, daha çok topluca olur; tıpkı Rasûlullah dönemindeki yahûdi
gruplar ile Hz. Ebûbekir dönemindeki Arap mürtedler gibi. İkinci olarak, bir
fiili yasaklamak ile o fiilin karşılığında bir ceza koymak arasında fark vardır.
Mürtedin cezası had değil; tâzirdir, bu cezanın şekli, veliyyü'l-emrin (İslâm
devlet başkanının) kararına bırakılmıştır. İbn Kayyım'a göre, mürtedin cezasının
İslâm'daki inanç hürriyeti ile ilgisi yoktur; bu, siyasî bir husustur. Bundan
maksat, müslümanları ve İslâm devletinin nizamını düşman saldırılarından
korumaktır.?[2]

[1]
Abdülkerim Zeydan, Mecmuâtu Buhûsin Fıkhiyye, Beyrut 1407/1986, s. 415-416.

[2]
Abdülkerim Osman, en-Nizâmu's-Siyâsî fi'l-İslâm, s. 66-67.